Ahşap Oturtma Çatı Yapımı

(Yazan: Can ÇINAR) Ahşaptan oturtma çatı, çatı yüklerini ahşap dikmeler vasıtasıyla betonarme döşemeye, döşeme yoksa taşıyıcı duvarlara aktaran çatı sistemidir. Makaslı çatılara göre daha ekonomik olduğu için uygun koşulları sağlayacaksa tercih edilir. Uygulama alanları olarak genellikle konutlarda tercih edilir. Ahşap oturtma çatı sistemi elemanları: (şekil:1)
Mertek: Ahşap çatılarda çatı kaplama sistemlerini taşıyan genellikle 40 – 55 cm aralıklarla mahya saçak istikametine dik olarak döşenen en az 5 x10 cm ölçülerindeki ahşap taşıyıcı elemanlardır.
Aşık: Dikme üstlerine ve saçak boyunca yerleştirilen, mertekleri taşıyan genelde en az 10×10 cm ölçülerindeki ahşap taşıyıcı elemanlardır.
Baba: Aşık yüklerini döşemeye aktaran en az 10×10 cm ölçülerindeki dikmelerdir.
Göğüsleme: Aşık ve dikme (baba) düzleminin yanal hareket yapmasını engelleyen stabilite elemanıdır.
Kuşaklama: Aşıklara dik doğrultuda ve bir dikmenin iki yanında bulunarak merteklere kadar
uzanan stabilite elemanlarıdır.
Yastık: Dikmelerin altına geniş yüzü üzerine yerleştirilen ahşap elemanlardır.
Çatı çıkış kapağı: Çatı üstüne ulaşmayı sağlayan kapaklardır.
Kaplama altı tahtası: Eğimli çatılarda, çatı kaplamasının altında yer alan ve kaplamanın oturtulduğu tahtadır. Bu tahta kaplama, kendisine dik doğrultudaki mertekler üzerine oturtulur, kalınlığı 2,0–2,5 cm; genişliği de yaklaşık 20 cm’dir. Kaplama tahtaları 45 – 50 cm eksen aralıklı olarak tespit edilmiş ve eğilmeye çalışan mertekler üzerine tespit edilirler.

Ahşap oturtma çatı yapımı için gerekli yapı malzemeleri şunlardır: 5×10 cm kereste, 10×10 cm kereste, 2 cm et kalınlığında kaplama tahtası, demir bağlantı elemanları (T ve L lamalar), su ve ısı yalıtım örtüleri, çatı kaplama malzemesi (kiremit, trapez alüminyum sac, vb.), çivi, çivileme makinesi. kereste kesimi için gerekli makineler.

Ahşap oturtma çatı yapım aşamaları:

Son kat döşemesine vinç yardımıyla gerekli malzemeler çıkarılır. Döşemeye, döşeme yoksa taşıyıcı duvarlara yastık kirişleri döşenir. Döşeme yoksa yastık kirişleri arasına bırakma kirişleri döşenir. Çatı kenarlarına damlalık aşıkları döşenir. Çatıyı taşıyacak olan babalar (dikmeler) projesine göre L şeklindeki demir lamalar ile zemine sabitlenir. Bu imalattan sonra diğer aşıklar döşenir. Aşık ve dikme (baba) düzleminin yanal hareket yapmasını engelleyen stabilite elemanı olan göğüslemeler yapılır. Aşıklara dik yönde üzerlerine mertekler çakılır. Aşıklara dik doğrultuda ve bir dikmenin iki yanında bulunarak merteklere kadar uzanan stabilite elemanı olan kuşaklamalar çakılır. Bu işlemler projede belirtilen çatı eğimi göz önünde bulundurularak yapılır.
Bu işlemlerden sonra merteklerin üzerine kaplama tahtaları çakılmaya başlanır. Kaplama tahtalarına gerektiği kadar çivi atmak önemlidir çünkü kaplama tahtaları sıcaklıktan kaynaklı dönme hareketleri yapabilmektedir. Ayrıca bu sebepten dolayı kaplama tahtalarının kuru olmasına dikkat edilmelidir. Bazı projelerde kaplama tahtası yerine OSB de tercih edilebilmektedir.
Kaplama tahtası ya da OSB bitirildikten sonra su yalıtımı için su yalıtım örtüleri (3 mm kalınlıkta elastomer esaslı, polyester keçe taşıyıcılı polimer bitümlü örtü (-20 c soğukta bükülmeli) ) bu tahtanın üzerine yapıştırılır. Su yalıtım örtüsünün üzerine projesinde belirtilen çatı örtü malzemesi döşenir. Bu çatı örtüsü genellikle kiremit olmakla birlikte alüminyum trapez sac da olabilir. Kiremit ve trapez sac, su yalıtım örtüsünü fazla zarar vermemek amacıyla ahşap kadronlar üzerine döşenir. Tenekecilik işleri olarak bilinen çatı deresi gibi çinko imalatlar yapılır. Yağmur olukları ve yağmur iniş boru imalatları da tamamlanır. Ayrıca baca diplerine baskı çıtaları uygulanır ve Uv dayanımlı mastikle doldurulur.
Son katta bulunan meskenin ısı yalıtımı için de camyünü şilteler döşeme üzerine serilebilir.